W początkach XX wieku Persia, dzisiejszy Iran, była krajem dotkniętym głęboką dysfunkcjonalnością. Któż nie znał historii o władcy absolutnym, szachu Mohammafie Ali, który rządził żelazną ręką, ignorując potrzeby swojego narodu? Niestety, następców jego polityki nie brakowało. W 1905 roku Persia była na skraju wybuchu - napięcie społeczne rosło z dnia na dzień.
Przyczyny Rewolucji Białej
Rewolucja Biała (1905-1906), tak nazwana ze względu na ubiór demonstrantów, miała wiele przyczyn. Po pierwsze, społeczeństwo perskie cierpiało na ekonomiczne nierówności i brak perspektyw. Upadająca gospodarka była uzależniona od zagranicznych mocarstw, a większość ludności żyła w ubóstwie.
Po drugie, szach Mozaffar ad-Din był autokratą pozbawionym jakiejkolwiek wrażliwości na problemy swojego ludu. Ignorował rosnące głosy o reformie politycznej i wprowadzeniu konstytucji.
Trzecią, równie ważną przyczyną, była wzrastająca świadomość polityczna społeczeństwa perskiego. Młodzi intelektualiści zainspirowani ideami liberalizmu i nacjonalizmu zaczęli domagać się zmian.
Przebieg Rewolucji Białej
W grudniu 1905 roku wybuchły pierwsze protesty w Teheranie, szybko rozprzestrzeniając się na inne miasta Persji. Demonstranci domagali się uchwalenia konstytucji, ograniczenia władzy szacha i utworzenia parlamentu. Rząd odpowiedział brutalną represją - tysiące demonstrantów zostało aresztowanych, a niektórzy nawet straceni.
Jednak fala protestów nie ustała. W lutym 1906 roku grupa duchownych i intelektualistów założyła organizację “Towarzystwo Konstytucyjne”, która stała się motorem rewolucji.
W sierpniu 1906 roku, po intensywnych negocjacjach, szach Mozaffar ad-Din zgodził się na uchwalenie konstytucji. Dokument ten wprowadzał system parlamentarny, ograniczając władzę monarchy i zapewniając pewne prawa obywatelskie.
Konsekwencje Rewolucji Białej
Rewolucja Biała była ważnym momentem w historii Persji. Udowodniła ona siłę społeczeństwa i jego zdolność do walki o swoje prawa. Konstytucja z 1906 roku, choć niedoskonała, stała się podstawą dla późniejszych reform politycznych w kraju.
Jednak rewolucja nie rozwiązała wszystkich problemów Persji. System polityczny nadal cierpiał na wiele niedociągnięć, a szach Mozaffar ad-Din wykorzystywał słabości konstytucji do utrzymania swojej władzy.
Tabela: Główne wydarzenia Rewolucji Białej:
| Data | Wydarzenie |
|---|---|
| Grudzień 1905 | Wybuch protestów w Teheranie |
| Luty 1906 | Założenie “Towarzystwa Konstytucyjnego” |
| Sierpień 1906 | Uchwalenie konstytucji Persji |
Następstwa Rewolucji Białej dla Persji
Rewolucja Biała, mimo że nie doprowadziła do trwałego demokratycznego systemu w Persji, miała dalekosiężne konsekwencje:
-
Wzrost świadomości politycznej: Rewolucja pokazała, że społeczeństwo perskie jest gotowe walczyć o swoje prawa i wolność.
-
Wprowadzenie konstytucji: Choć niedoskonałej, konstytucja z 1906 roku była krokiem w kierunku ograniczenia władzy absolutnej szacha.
-
Zachęcenie do dalszych reform: Rewolucja Biała stała się inspiracją dla późniejszych ruchów na rzecz demokratyzacji Persji.
Podsumowanie
Rewolucja Biała 1905-1906 była ważnym momentem w historii Persji, który pokazał siłę społeczeństwa i jego dążenie do wolności. Choć rewolucja nie doprowadziła do pełnej demokracji, jej konsekwencje były znaczące i przyczyniły się do późniejszych reform politycznych w kraju.
